Lễ cúng giao thừa, hay còn gọi là Lễ Trừ tịch, là nghi lễ quang trọng trong phong tục Việt Nam, được thực hiện vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Lễ này được tiến hành cả trong nhà và ngoài trời, với các mâm cỗ cúng được bài trí khác nhau theo phong tục và đặc trưng văn hóa từng vùng. Hãy cùng Capri Việt Nam tìm hiểu mâm cơm cúng giao thừa phổ biến nhất tại ba miền nhé!
Nội Dung Bài Viết
1. Mâm có cúng giao thừa ở miền Bắc
Người miền Bắc coi trọng sự trang trọng và đầy đủ trong mâm cơm cúng giao thừa. Mâm cỗ truyền thống thường bao gồm các món:
- 4 bát, 4 đĩa:
- Bát móng giò hầm măng, bát bóng nấu thập cẩm, bát mọc, bát miến nấu lòng gà.
- Đĩa thịt gà luộc, đĩa giò lụa, đĩa nem, đĩa giò xào, đĩa nộm, đĩa hành muối, đĩa bánh chưng.
Gia đình có điều kiện thường chuẩn bị các bộ cỗ lớn hơn, như 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa, thể hiện sự đủ đệ và phong túi.
2. Mâm cỗ cúng giao thừa ở miền Trung
Người miền Trung thường kết hợp tinh tế giữa phong tục miền Bắc và miền Nam. Mâm cơm giao thừa tại đây bao gồm:
- Bánh chưng và bánh tét.
- Đĩa dưa món.
- Đĩa giò lụa.
- Đĩa thịt đông.
- Đĩa gà bóp rau răm.
- Đĩa chả, đĩa thịt heo luộc, dưa giá.
- Bát măng khô ninh, bát miến.
- Đĩa cá chiên, đĩa ram.
Bên cạnh đó, tại một số địa phương, mâm cơm giao thừa còn có các món như: cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa, xà lách gân bò, chả tôm, nem lụi…
3. Mâm cơm cúng giao thừa của người miền Nam
Người miền Nam ưu tiên các món nguội vì thời tiết nóng nực. Mâm cơm giao thừa thường gồm:
- Canh măng tươi, canh khổ qua nhồi thịt.
- Thịt kho hột vịt.
- Gỏi tôm thịt.
- Chả giò.
- Dưa món, củ kiệu.
- Bánh tét ăn kèm củ cải ngâm nước mắm.
Bên cạnh đó, các đồ cúng khác bao gồm:
- Đĩa trầu cau.
- Đĩa trái cây ngũ quả.
- Đèn dầu, muối, gạo.
- 3 hoặc 5 ly trà, bánh mứt các loại, bình hoa cúng.
- Vàng mã…
4. Mâm cúng giao thừa ngoài trời
1. Gà trống hoa luộc nguyên con
- Gà trống luộc là linh vật không thể thiếu trong mâm cỗ cúng giao thừa.
- Gà phải là gà trống khỏe mạnh, có mào đỏ tươi (mào cờ) tượng trưng cho sự mạnh mẽ, may mắn.
- Mỏ gà được cài một bông hoa hồng đỏ, tượng trưng cho lòng thành kính và sự trang trọng.
2. Đĩa xôi gấc hoặc bánh chưng
- Xôi gấc: Với màu đỏ cam đặc trưng, xôi gấc mang ý nghĩa may mắn, thịnh vượng.
- Bánh chưng: Là biểu tượng cho sự vuông tròn, đủ đầy và truyền thống lâu đời trong văn hóa Việt.
3. Bánh kẹo
- Bánh kẹo được bày biện tượng trưng cho sự ngọt ngào, mong muốn một năm mới tràn đầy niềm vui và hạnh phúc.
4. Mâm ngũ quả
- Gồm năm loại quả tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) và mong muốn đủ đầy trong cuộc sống.
- Các loại quả thường dùng: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài (theo vùng miền có thể thay đổi).
5. Rượu và trà
- Rượu và trà là lễ vật dâng lên thần linh, cầu mong sức khỏe, tài lộc và sự thanh tịnh.
6. Quả cau, lá trầu
- Biểu tượng của lòng thành kính và sự giao hòa giữa trời đất.
7. Đĩa muối và đĩa gạo
- Muối tượng trưng cho sự bền vững, bảo vệ gia đình khỏi điều xấu.
- Gạo biểu hiện cho sự đủ đầy, ấm no.
8. Nhang và đèn
- Nhang dùng để kết nối tâm linh, bày tỏ lòng thành.
- Đèn tượng trưng cho ánh sáng dẫn lối, xua tan bóng tối và đem lại may mắn.
Cách Bày Biện
- Chọn vị trí ngoài trời thoáng đãng, sạch sẽ, thường là trước sân hoặc trước cửa nhà.
- Đặt gà trống luộc ở trung tâm, đầu hướng ra ngoài, thân ngay ngắn.
- Bày xôi gấc (hoặc bánh chưng) bên cạnh gà.
- Xếp bánh kẹo, rượu, trà, mâm ngũ quả và các lễ vật khác xung quanh, đảm bảo hài hòa và cân đối.
- Đĩa muối, đĩa gạo nên đặt phía trước, gần nhang và đèn.
Lưu Ý Khi Thực Hiện
- Thời gian cúng giao thừa ngoài trời thường diễn ra vào khoảng từ 23h đêm đến 1h sáng.
- Gia chủ nên ăn mặc chỉnh tề, trang nghiêm và thành tâm khi thực hiện nghi lễ.
- Sau khi cúng, phần lễ vật như gà, xôi, bánh kẹo có thể dùng làm món ăn đầu năm để tăng thêm ý nghĩa sum vầy, no ấm.
Ý Nghĩa Mâm Cỗ Giao Thừa
Mâm cỗ cúng giao thừa không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống, gắn kết giữa con người với trời đất và tổ tiên. Đây là dịp để mỗi gia đình dâng lên lời cầu nguyện tốt lành, mở ra một năm mới với niềm tin và hy vọng.