Logistics Là Gì? Đặc Điểm Ngành Dịch Vụ Logistics

Thuật ngữ “Logistics” và “Chuỗi cung ứng” (Logistics and Supply Chain Management) thường được sử dụng thay thế cho nhau, tuy nhiên, logistics chỉ là một yếu tố then chốt trong chuỗi cung ứng tổng thể. Cụ thể, logistics đề cập đến quá trình di chuyển hàng hóa từ điểm A đến điểm B, bao gồm hai chức năng chính: vận chuyển và lưu kho. Trong khi chuỗi cung ứng là mạng lưới các doanh nghiệp và tổ chức cùng phối hợp qua nhiều quá trình – từ nguyên liệu thô, sản xuất, đến phân phối – nhằm đảm bảo vòng đời của sản phẩm và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

1. Đặc Điểm Ngành Dịch Vụ Logistics

Dịch vụ logistics chịu sự điều phối và quản lý theo các quy định cụ thể trong Luật Thương mại 2005. Những đặc điểm cơ bản của ngành này bao gồm:

• Do thương nhân thực hiện: Các hoạt động logistics thường do các doanh nghiệp, thương nhân trực tiếp đảm nhận.
• Tính hoàn thiện cao: Dịch vụ logistics được xây dựng với quy trình chặt chẽ từ vận chuyển, lưu kho, đến giao nhận hàng hóa.
• Vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp: Logistics không chỉ giúp vận chuyển hàng hóa mà còn góp phần tối ưu hóa chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất và kinh doanh.
• Thực hiện trên cơ sở hợp đồng: Mọi hoạt động logistics đều được thực hiện theo các hợp đồng giữa các bên, đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm rõ ràng.

2. Các Hoạt Động Cơ Bản Trong Logistics

2.1. Các Nền Tảng Hoạt Động

• Logistics Sinh Tồn:
  Đây là nền tảng cơ bản của mọi hoạt động logistics. Mục tiêu là vận chuyển sản phẩm đến tay người tiêu dùng cuối cùng, đáp ứng nhu cầu cơ bản trong cuộc sống.
• Logistics Hoạt Động:
  Liên quan đến việc hỗ trợ hệ thống sản xuất của đối tác, bao gồm vận chuyển, lưu kho nguyên liệu đầu vào và đầu ra, cũng như phân phối sản phẩm đến các kênh bán hàng như siêu thị, trung tâm thương mại hay các cửa hàng nhỏ lẻ.
• Logistics Hệ Thống:
  Bao gồm các yếu tố hạ tầng như nhà xưởng, công nghệ, nhân lực và máy móc thiết bị cần thiết để thực hiện dịch vụ logistics một cách hiệu quả.

2.2. Quy Trình Hoạt Động Logistics

Các hoạt động logistics thường bao gồm:

• Dịch vụ khách hàng: Cung cấp thông tin và hỗ trợ khách hàng về quá trình vận chuyển và giao nhận hàng.
• Dự báo nhu cầu: Lập kế hoạch và dự đoán số lượng hàng tồn kho cần thiết.
• Thông tin trong phân phối: Quản lý dữ liệu liên quan đến quá trình phân phối.
• Kiểm soát lưu kho: Quản lý tồn kho, đảm bảo hàng hóa được bảo quản an toàn và sẵn sàng giao hàng.
• Vận chuyển nguyên vật liệu: Chọn lựa phương thức vận chuyển (đường bộ, hàng không, đường biển…) phù hợp về chi phí, tốc độ và khoảng cách.
• Quản lý quá trình đặt hàng: Từ thu gom, đóng gói, xếp dỡ, cho đến phân loại hàng hóa.
• Lựa chọn địa điểm: Định vị nhà máy, kho bãi phù hợp nhằm tối ưu hóa quá trình lưu trữ và vận chuyển.

Ngoài ra, logistics còn liên quan đến việc tìm kiếm nguồn nguyên liệu, lập kế hoạch sản xuất, thực hiện đơn hàng, quản trị tồn kho và hoạch định cung cầu.

3. Logistics Và Quản Lý Chuỗi Cung Ứng

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, logistics và quản lý chuỗi cung ứng (Supply Chain Management – SCM) không hoàn toàn giống nhau:

• Logistics:
  Tập trung vào việc di chuyển và lưu trữ hàng hóa bên trong và bên ngoài công ty, bao gồm các hoạt động như vận chuyển, lưu kho, đóng gói và giao hàng.
• Quản Lý Chuỗi Cung Ứng:
  Là một chuỗi các hoạt động liên kết từ nguồn nguyên liệu đến thành phẩm, đảm bảo quá trình sản xuất, phân phối và giao nhận hàng hóa diễn ra hiệu quả. SCM bao gồm logistics nhưng còn mở rộng sang các hoạt động tìm nguồn cung ứng, thu mua và quản lý mối quan hệ với các đối tác bên thứ ba như công ty vận chuyển, giao nhận, môi giới hải quan,…

Như vậy, hậu cần (logistics) là một phần không thể thiếu của chuỗi cung ứng tổng thể, và bất kỳ ai quản lý chuỗi cung ứng cũng sẽ phải chịu trách nhiệm quản lý các dịch vụ logistics.

4. Phân Loại Hình Thức Logistics Trong Xuất Nhập Khẩu

4.1. 1PL: First Party Logistics (Logistics Tự Cấp)

Doanh nghiệp tự tổ chức và thực hiện toàn bộ các hoạt động logistics, từ vận chuyển, lưu kho đến xử lý đơn hàng. Đây là nguồn thu chính và giúp tiết kiệm chi phí cho công ty.

4.2. 2PL: Second Party Logistics

Doanh nghiệp thuê ngoài một khâu cụ thể của logistics, chẳng hạn như vận tải, lưu kho, thủ tục hải quan hoặc thanh toán.

4.3. 3PL: Third Party Logistics (Logistics Theo Hợp Đồng)

Doanh nghiệp thuê các công ty bên ngoài để thực hiện toàn bộ hoặc một phần các hoạt động logistics như thủ tục xuất nhập khẩu, vận chuyển nội địa, giao nhận và cung cấp chứng từ.

• Việc sử dụng 3PL giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động cốt lõi trong khi giao phần logistics cho các chuyên gia.

4.4. 4PL: Fourth Party Logistics (Logistics Chuỗi Phân Phối)

Bao gồm quản lý và thực hiện các hoạt động logistics phức tạp với vai trò quản lý tổng thể chuỗi cung ứng. 4PL thường bao gồm các dịch vụ của 3PL kết hợp với các giải pháp CNTT và quản lý tiến trình kinh doanh nhằm xây dựng chiến lược và chuỗi phân phối linh hoạt.

4.5. 5PL: Fifth Party Logistics

Đặc biệt dành cho thương mại điện tử, 5PL quản lý và điều phối hoạt động của các 3PL và 4PL thông qua các hệ thống thông tin như OMS, WMS và TMS. Giải pháp này phù hợp cho các shop, doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp tích hợp hệ thống quản lý chuyên nghiệp nhằm tối ưu hóa quy trình giao hàng.

5. Tầm Quan Trọng Của Logistics

Logistics không chỉ tập trung vào việc di chuyển hàng hóa mà còn có tác động sâu rộng đến hiệu quả kinh doanh:

• Tăng hiệu quả và giảm chi phí: Quản lý hàng tồn kho tốt hơn, sử dụng không gian kho thông minh, tối ưu hóa quá trình vận chuyển.
• Nâng cao tốc độ sản xuất và giao hàng: Giúp thu hồi vốn nhanh chóng và tái đầu tư vào các hoạt động kinh doanh khác.
• Tăng sự hài lòng của khách hàng: Đảm bảo sản phẩm được giao đúng hẹn, chất lượng tốt, từ đó xây dựng lòng tin và mối quan hệ bền chặt với khách hàng và đối tác.
• Quản lý lợi nhuận: Giúp doanh nghiệp chiết xuất tối đa doanh thu từ hàng hóa thông qua việc tối ưu hóa quy trình hậu cần.

Có thể nói, logistics là chìa khóa để chuyển động hàng hóa một cách hiệu quả, góp phần quyết định sự thành công của chuỗi cung ứng và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

6. Các Kỹ Năng Cần Thiết Khi Làm Việc Trong Lĩnh Vực Logistics

Để thành công trong công việc logistics, ngoài kiến thức chuyên môn, bạn cần rèn luyện và phát triển các kỹ năng sau:

• Khả năng nhìn thấu bức tranh toàn cảnh: Lường trước các rủi ro, xây dựng kế hoạch dự phòng cho các tình huống phát sinh.
• Khả năng thích ứng và linh hoạt: Đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng thay đổi nhanh chóng.
• Bình tĩnh dưới áp lực: Xử lý công việc một cách chính xác và tránh sai sót trong quá trình vận hành.
• Kỹ năng giải quyết vấn đề: Xác định và khắc phục các vấn đề phát sinh trong quá trình logistics.
• Giao tiếp trung thực: Trao đổi rõ ràng với khách hàng và đối tác khi có vấn đề về vận chuyển để cùng nhau giải quyết.
• Cải thiện hiệu quả công việc: Liên tục học hỏi, hiểu biết về quản lý, giải tỏa căng thẳng và tối ưu hóa quy trình làm việc.

Kết Luận

Logistics là yếu tố then chốt trong chuỗi cung ứng, chịu trách nhiệm di chuyển và lưu trữ hàng hóa từ điểm sản xuất đến tay khách hàng. Việc quản lý hiệu quả logistics không chỉ giúp giảm chi phí và tối ưu hóa quy trình sản xuất mà còn góp phần nâng cao sự hài lòng của khách hàng và đối tác kinh doanh. Từ việc phân loại hình thức dịch vụ (1PL đến 5PL) cho đến các hoạt động như vận chuyển, lưu kho, dự báo nhu cầu và quản lý hàng tồn kho, mọi yếu tố đều đóng góp vào sự thành công của doanh nghiệp.

Để làm tốt công việc trong lĩnh vực này, những kỹ năng về tư duy chiến lược, khả năng thích ứng và giao tiếp là vô cùng cần thiết. Với sự phát triển không ngừng của thị trường và công nghệ, logistics ngày càng trở thành một phần quan trọng, giúp doanh nghiệp đạt được lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững trong thời đại số hóa.